Genel olarak tüm Peygamberlerin, özellikle de Hz. Muhammed’in (SAV) tebliğ, rehberlik ve eğitim anlayışlarını incelediğimizde; Fethullah Gülen Hocaefendi’nin bizzat hayatına ve fikirlerine yansıttığı ve Hizmet Hareketi eğitimci ve rehberlerinin de uygulamaya gayret ettiği eğitim ve rehberlik anlayışı arasında ciddi benzerlikler olması çok önemli bir tespittir.
Bu önemli tespitten yola çıkarak şu değerlendirmeyi yapabiliriz; Hizmet Hareketi’nin ve Fethullah Gülen Hocaefendi’nin rehberlik ve eğitim anlayışının esas kaynağı; Bediüüzzaman Sait Nursi Hazretleri’nin nev-i şahsına münhasır bakışıyla ele alınmış Nebevi ve özgün bir yaklaşımdır. Fethullah Gülen Hocaefendi; bu Peygamberi ufku, kendine has yorumuyla evrensel değerler çerçevesinde Batılı ve Doğulu kaynaklarla da buluşturarak çok özel bir eğitim anlayışını ortaya koymuştur…
Nebevi eğitim ve rehberlik anlayışıyla Fethullah Gülen Hocaefendi’nin ve Hizmet Hareketinin eğitim ve rehberlik yaklaşımındaki benzer noktaları ele almaya çalışacağız:
1-Tevhid Esaslı Bir Rehberlik ve Eğitim Anlayışı:
Bütün Peygamberler ve Hz. Muhammed; (SAV) Allah, kâinat, İnsan üçlüsünü doğru anlamış bir insan yetiştirmeyi misyonlarının en başına koymuşlardır. Bu tevhit anlayışına dayalı eğitim yaklaşımı, Hizmet Hareketi’nin eğitim ve rehberlerinin de olmazsa olmaz bir düsturudur.
Fatiha Suresi’nde yer alan “Rabbu’l-âlemîn” ifadesi, Allah’ın kâinatın tek sahibi, bütün kainatın ve yaratılmışların maliki, Yaratıcısı olduğunu ifade etmektedir. İbadet edilmeye layık yegâne mabut ve ilah Allah olduğunu ilan eden bu kavramda; Fatiha Suresi’nde yer aldığı gibi “İyyake nabudu ; yalnız sana ibadet/kulluk ederiz” hitabı da “Rabbu’l-âlemîn” olan Allah’a ait olduğu için, Tevhit inancı, esası ortaya konmuş olur ki Fethullah Gülen Hocaefendi’nin de eğitim anlayışının esasını oluşturur.
2-Peygamberler Muallimdir ve Hak ve Hakikati Çevrelerine Anlatacak Muallimler Yetiştirmişlerdir:
Bütün Peygamberler, insanlara iyilikleri anlatıp kötülüklerden onları uzak tutma gayretlerini bizzat kendileri yaptıkları gibi aynı zamanda uzak-yakın dünyanın değişik noktalarına mesajlarını anlatıp ulaştırmak için de rehber ve eğitimci yetiştirmişlerdir. Hz. İsa’nın (AS) havarileri; doğruları, güzellikleri insanlara anlatıp kötülüklerden de onları uzak tutma misyonlarını eda etmeye çalışmışlardır. Hz. Muhammed’in (SAV) sahabeleri de gerek çevrelerine gerekse o dönemin imkanlarıyla uzaklardaki noktalara giderek Hak va hakikati anlatmaya çalışmışlardır. Fethullah Gülen Hocaefendi’nin yetiştirdiği rehber ve eğitimciler de dünyanın birçok noktasına ulaşarak benzer misyonu eda etmeye çalışmışlardır.
3-Eğitim ve Rehberlikteki; Fırsat Eşitliği ve Diyalog:
Nebevî eğitim anlayışı; dil, din, ırk ayırmadan kadın-erkek, hür-köle, genç-yaşlı, çoluk-çocuk her kesimi kucaklayan temel bir yaklaşımdır. Hizmet Hareketi de yukarıda ifade edilen farklı kesimleri ayırt etmeden eğitim-rehberlik ve diyalog çalışmalarında insanlar arasında asla ayrım yapmamaktadır.
4-Eğitimde Evrensellik:
Hz. Muhamed’in (SAV) eğitim ve öğrenme esaslarında evrensel bir açılım söz konusudur. Kur’an; “Hikmetli söz mü’minin yitiğidir. Onu nerede bulursa, almaya en çok onun hakkı vardır.” buyurmuştur. (Tirmizî, 2017: 947) Burada hikmetli sözle; ahlaki, ilmi ve bilimsel değeri olan tüm evrensel hakikatler ifade edilmiştir.
Ayrıca Hz. Muhammed (SAV) “İlim Çin’de de olsa ona talip olun. Çünkü ilim her Müslümana farzdır.” (Beyhakî, Şuabu’l-İman-Beyrut, 1410, 2/253) diyerek öğrenme ve öğretme çalışmalarının din, dil, ırk ve coğrafya ayırt etmeden dünyanın her tarafında yapılacağını söylerken dünyaya açılmanın evrensel bir yaklaşımla gerçekleşebileceğini vurgulamıştır ki Hizmet Hareketi de dünyanın birçok yerinde okullar açarak eğitim öğretim anlayışının evrenselliğini ortaya koymuştur.
5-Eğitimde ve Rehberlikte; Önce Yaparak, Yaşayarak ve Kendi Örnek Hayatında Göstererek Anlatma ve Öğretme Anlayışı:
“Buhari” de önce örnek insan olma yaklaşımı şöyle anlatılmıştır: “Hz. Peygamber özellikle ibadetlerin nasıl yapılacağını göstermek için yaşayarak, bizatihi göstererek güzel bir örneklik sunmuştur. Hz. Peygamber öğrettiği her bir ilâhî emri önce kendisi yapmış, yaparak ve yaşayarak uygulamalı olarak öğretmiştir.” (Buhârî, 2017: 369; Ebû Dâvûd, 2015: 101; İbn Mâce, 2013:126). Hizmet Hareketi de rehberlik ve eğitim çalışmalarında gerek informel gerekse formel alanlarda aynı yaklaşımı esas almıştır.
6-İyiliği, Doğruyu, Güzeli Yaşayarak Anlatmada ve Kötülükten Sakındırmada; Sevgi, Merhamet, Şefkat, Hoşgörü Yaklaşımını Esas Almak:
Kur’an; “Hz. Peygamber iyiliği emredip kötülükten sakındırmıştır.” (A’râf, 7/157) şeklinde ifadesiyle bu yaklaşımın esas alınması gerektiğini vurgularken de aynı zamanda sevgi, şefkat, hoşgörülü ve yumuşak bir üslup kullanma hususunu hatırlatmıştır. Kur’an’da; “Sen onlara karşı sert olsaydın etrafından dağılıp giderlerdi.” buyrulmaktadır (Âl-i İmrân, 3/159)
Hz. Muhammed’in hayatından bir örnekle bu yaklaşımı açıklayalım; “Bir defasında hurma ağaçlarını taşlayan bir çocuğu yakalayanlar, cezalandırması için Hz. Peygamber’in huzuruna getirmişler ama Hz. Peygamber onu azarlamak yerine “Evladım, ağaçları niye taşlıyorsun?” diye sormuştur. Karnının aç olduğunu öğrendiğinde, “Hurma ağaçlarını taşlama da altlarına dökülenleri ye.” buyurarak ona doğruyu öğretmiş, hatta başını okşadıktan sonra, “Allah’ım, bu yavrunun karnını doyur” diye dua etmiştir. Hurma ağaçlarını taşlayan bu çocuğa yaptığının yanlışlığını belirterek kötülükten sakındırmıştır (Ebû Dâvûd, 2015: 575; Tirmizî, 2017: 585-586; İbn Mâce, 2013: 407
Fethullah Gülen Hocaefendi’nin eğitim anlayışında da Hizmet eğitim yaklaşımında da bu temel yaklaşım yer almaktadır.
Sonuç olarak; Nebevi değerlerle örülü, evrensel değerleri de kucaklayan Hizmet eğitim anlayışında yer alan eğitim ve rehberlik normlarını şu başlıklar altında ele alabiliriz:
“Muallim” faktörü ve öğretmen yetiştirme…, aile odaklı eğitim…, rol-model abla ve abiler, belletmenler…, ışık evler faktörü…, insana bütüncül yaklaşım ve tevhid eksenli eğitim…, bilginin özümsenmesi (hazmedilmesi) esaslı eğitim yaklaşımı…, müspet hareket anlayışı…, ortak akıl, kolektif şuur ve ferdi gelişme…, altın nesil; sevgi, temsil ve murakabe esaslı eğitim anlayışı…, hizmete ait değerlerin evrensel değerlerle mecz edilmesi…, sadakat ve ihlas merkezli eğitim…, hizmet okullarındaki; bilim, kültür, sanat, dil yarışmaları ve olimpiyatlar…, fütüvvet esaslı eğitim…, isar merkezli eğitim…
Yazarımıza, “[email protected]” mail adresinden ulaşabilirsiniz.
YAZARIN TÜM YAZILARI İÇİN TIKLAYINIZ
