Gayret, efor gibi manalara gelen mücahede, inanan insanın Hak Teala ile olan bağı adına olmazsa olmaz bir değerdir. Dindarlık onun üzerine bina edilir. O olmadan iman, ibadet ve ahlak temelli bir kulluktan söz edilemez.
Yüce Yaratıcı’ya ibadet etmek ve O’nu tanımak için var edilen insan, bu yaratılış gayesini gerçekleştirebilmek için mücahedeye muhtaçtır. İrade, his, akıl ve gönül, mücahedenin en önemli destekçileridirler.
İrade kulluğu edada, his Allah sevgisine ulaşmada, akıl O’nu tanımada, gönül ise henüz bu dünyada iken Cenab-ı Hakk’ı adeta görüyormuşçasına bir seviye kazanmada insana verilmiş paha biçilmez hediyelerdir.
Mümin, kendisine lütfedilen bu potansiyeli doğru ve yüksek performansta kullanabildiği ölçüde mücahede insanı olur. Gayretli mümin, böylelikle, imanını tahkike yükseltir, Yüce Allah’ı niteliksiz, niceliksiz, tanımlara sığmayacak şekilde duyup idrak eder. İbadetlerinde derinleşir, manevi lezzetlere gark olur. Yüksek ahlaki normlarla donanır, her söz ve davranışından kemalat dökülür hale gelir.
İman, insanın maddi manevi bütün azalarına hayat verici olmasına mukabil, mücahede bu hayattar azaları harekete geçiren biricik vesiledir.
Örneğin, ihlas, riya, süm’a gibi virüslere karşı yapılan bir savaşsa, ki öyledir, mücahede işte bu savaşı müminin kalbinde yaptıran güçtür. Bir başka deyişle, gerçek bir mücahede insanı, aynı zamanda bir ihlas kahramanıdır.
Efendimizin (s.a.s.) bir beyanına göre, din helal haramlardan ibaret ise, mücahede, helal dairede kalma, harama girmeme adına ortaya konan performansın adıdır. Farzları eda, kebairden içtinap gayretleri en güzel mücahede örnekleridir.
Şeytan ve nefs-i emarenin baskılarına karşı ortaya konan direncin diğer bir adı da mücahededir.
Mefhum-u muhalifiyle de söyleyeceksek, örneğin, riyaya karşı o kavgayı veremeyen insan, tam ihlaslı değildir. Günahların cazibesine karşı durma adına bir gayret ortaya koyamayan insan, sabırlı birisi olamamıştır. Kesretten kendisini kurtarmaya çalışıp ibadetlere odaklanamayan insan, murakabeden uzaktır. Bu insanlar, maalesef mücahede adına ortaya bir şey koyamamakta, dolayısıyla kendilerini geliştirememektedirler.
Halbuki mücahede, insanı diğer varlıklardan ayıran, onu gerçek insanlık seviyesine yükselten büyük bir armağandır. Bu potansiyelini doğru yerde ve doğru şekilde kullanabilen müminler, kalbin zümrüt tepelerinde otağlarını kurmuş ve biiznillah yaratılış gayelerini tahakkuk ettirmişlerdir.
Bu ifadeler, cihad-ı ekber diye bilinen bir manayı da çağrıştırmaktadır aslında. Bu yüzden mücahededen bahsedilen hemen her yerde büyük cihaddan da bahsedilir. Çünkü ikisinin hedefi de müminin ukba buutlu bir hayat yaşamasına vesile olabilmektir.
Mücahede, inanan insana, çileli, zorlu ama bir o kadar da huzurlu bir hayat vaat eder. İnsana hürriyet kadar saadet ve huzur veren bir başka his yoktur ve mücahede, insanın nefsinden hürriyetini alma gayretinden başka bir şey değildir. Gerçek özgür müminler, aynı zamanda olağanüstü birer mücahede insanlarıdır.
İmam Kuşeyri’nin mücahedeyi zihinlere yerleştirme adına seçtiği anekdotlardan birisiyle yazıyı sonlandıralım: “Büyüklerden birisi namazlarını, mahallesindeki mescitte, senelerce, hep ilk safta eda ediyordu. Bir defasında hastalığından dolayı gecikmeli olarak mescide gelebilmiş, arka saflarda ancak yer bulabilmişti. Sonra bu zat bir müddet ortalıkta gözükmedi. Neden sonra ortaya çıkınca nerelerde olduğunu sordular. Şöyle cevap verdi: “Ben ortalıkta gözükmediğim süre zarfında şu kadar yıl namazımı iade ettim. Çünkü o gün ben mescide geç gelip arka safta namaz kılınca insanlardan çok utanmıştım. Anladım ki benim en ön safta namaz kılma gayretim insanlara gösteriş içinmiş. Bundan ötürü o kadar namazımı tekrar kıldım.”
