Kur’an-ı Kerim’deki temel tipolojilerden biri şüphesiz “kafir”dir. Dramanın temel arketiplerinden “antagonist”e karşılık gelen kafir, kutsal kitapta 500’den fazla yerde kelime olarak ve yüzlerce yerde betimleme olarak geçmektedir.
Antagonist, dramada, ana karakteri (protagonist), engellemekle yükümlü kişidir. Karşı kişi ya da muhalif düşman olarak da bilinir. Asıl (iyi) karakterin zıddıdır.
Mümin ile kafirin simetrik oluşu gibi protagonist ve antagonist simetriktir.
Enteresandır Karl Marx da bu terimi kullanır ve kapitalizmin sömürüyü artırarak kendi antagonistlerini (karşıtlarını) ürettiğini ileri sürer. Marx’ın kötücül karakteri elbette kapitalizmdir.
Kur’an’da antagonist yapının illa ki insan olma durumu da yoktur. Şeytan da son derece sağlam bir kafir ya da antagonisttir.
Klasik anlatıdaki antagonist tanımı bir kötü adamdır. Öyküdeki “kötü adam”, kahramanca bir kahramanı yok etmek için genellikle kötü amaçlar için çalışır. Kötü kahramanlar olabilirken, kötüler, hikayenin ana karakteri olmadıklarında, bunun yerine ana karakterler için ana çatışma kaynağı olduklarında düşmanlardır.
Ancak, iyi ile çatışan her karakter kötü olmayabilir. Kur’an-ı Kerim son derece geniş bir skala çıkarır bu konuda. İyi karakterleri de siyah ya da beyazın katı renklerine hapsetmez, kötüleri de. Mü’minden kafire geçerken belki onlarca ara karakter sıralar. Ki bu yönüyle Jung çok çok aşılır.
Şimdi mübarek kitabımızdan bakalım nedir kafirlerin özellikleri:
Onlar, kıyamet günü “Ah, keşke ben bir toprak oluverseydim” diyeceklerdir. (Nebe, 40)
Onlar, Allah’ın nurunu ağızlarıyla söndürmek isterler. (Saff, 8)
Onlar, kendilerine gelen peygambere şaşıran kimselerdir. (Kaf, 2)
Onlar, hilekar ve düzenbazdırlar. (Mü’min, 25)
Onlar, Hoşgörüsüzdürler. (Mü’min, 14)
Onlar, kibirlidirler. (Zümer, 59) (Sad, 74)
Onlar, Allah’ı bırakıp kendilerine yarar ve zarar sağlayamayacak şeylere ibadet ederler. (Furkan, 55)
Onları, Şeytan kışkırtır. (Meryem, 83)
Onlar, Allah’ın rahmetinden umutsuzdurlar. (Yusuf, 87)
Onlar, kalplerinde hastalık olanlardır. (Tevbe, 125)
Onlar, sayıca çok, madden güçlü olabilirler. (Tevbe, 69)
Onlar, kötülüklerin çekici ve süslü göründüğü kimselerdir. (Tevbe, 37)
Onlar, gerçeği kavrayamazlar. (Enfal, 65)
Onlar, (Allah’a karşı) yalan uydurup, yalanlayan zalimlerdir. (Araf, 37)
Onlar, pişmanlık duymazlar. (En’am, 28)
Onlar, iman edenlerin inancıyla alay ederler. (Maide, 57) (Bakara, 212)
Onlar, malları haksız yere yerler. (Nisa, 161)
Onlar, onursuzdurlar. (Nisa, 139)
Onlar, cimridirler. (Nisa, 37)
Onlar, gösteriş olsun diye insanlara yardım ederler. (Bakara, 264)
Onlar, fitne çıkarmaktan hoşlanırlar. (Bakara, 191)
Onlar, inananların iyiliğini istemezler. (Bakara, 105)
Onlar, kıskanç ve isyankardırlar. (Bakara, 90)
Onlar, (küfürlerinde) inatçı ve kibirlidirler. (Bakara, 34)
Onlar, karanlıklar, gök gürültüsü ve şimşek(ler)le yüklü, ‘gökten şiddetli bir yağmur fırtınasına tutulmuş gibidirler ki, yıldırımların saldığı dehşetle’; ölüm korkusundan parmaklarıyla kulaklarını tıkarlar. (Bakara, 19)
Onlar iman etmezler. (Bakara, 6)
Onlar, inanmayacakları halde mucizeler İsterler. (En’am, 37)
Onların, kalpleri birbirine benzer. (Bakara, 118)
Onlar, ön yargılıdırlar ve zanla hareket ederler. (Yunus, 36)
Onlar, hayatın dış yüzüne bakarlar. (Rum, 7)
Bu arada en ideal kötü arketipe örnek şüphesiz devrin Firavun ve Nemrutlarını göstermek mümkündür. Kafir prototipinin tüm özelliklerini taşımakla beraber, kötülük uzayında gittikçe küçülen irili ufaklı alt karakterleri vardır. İmkanımız olursa bunlara da değineceğiz.
Kafir/antagonist Tepe Arketipinin özelliklerine bir bakalım isterseniz:
Tarihsel bağlamıyla güncelleyerek aktarıyorum:
Kafir tipolojisi gücünü algıdan alır.
Kötülüğün icrası için şartların olgunlaşmasını sabırla bekler. Temel gıdası algı ile yapılan kara propagandadır. Bunun için her türlü provokasyonu meşru görür. Kişisel çıkarını toplum çıkarı gibi göstermekte mahirdir. PR işi onun en başarılı olduğu alandır. Sıkıntının kendisiyle değil algısıyla ilgilenir. Şantaj, rüşvet, kayırıcılık en temel özelliklerindendir. Suç ve günah ona göre değişkendir. Çok iyi bir tüccardır, herkesi ve her şeyi satın almaya çalışır ve bunu genellikle başarır. Erdem ve ahlak onun için zaaftır.
Allah bizi bunlardan eylemesin!
Kaynak: M. Nedim Hazar | Tr724
