Hizmet Hareketi insanlarının, özellikle de rehber eğitimcilerin ve gençlerin karakterini, olaylar karşısında duruşunu ifade eden Fütüvvet; Kur’an Kaynaklı bir kavramdır ve tefsirciler tarafından getirilen yorumlarla muhteva yönüyle keşfedilmeye çalışılmıştır. Fütüvvet kavramının önce tefsirlerde yer alan başlıklarını ifade ettikten sonra, eğitime ve rehberliğe bakan cihetiyle Hizmet Hareketi’nin beyin mimarı Fethullah Gülen Hocaefendi tarafından nasıl ele alındığı üzerinde durmaya çalışacağız. Bu kavram; aslında bütün insanlık dünyasındaki ideal ufku ihtiva etse de Fethullah Gülen Hocaefendi, bu kavramı kendine has yorum ve yaklaşımıyla, Hizmet insanının ulaşması gereken altın neslin hedefleri ve özellikleri olarak ortaya koymuştur.
Fütüvvet; tefsirlerde aşağıdaki başlıklar halinde ele alınmıştır:
DOSTLUK VE ARKADAŞLIK: Fütüvvet kavramı dostluk ve arkadaşlık manasını; Kur’an’daki “feta” kelimesinin yorumlanmasıyla almıştır ve bu kelime Kur’an’da; “genç, yiğit” gibi anlamlarda kullanılmıştır.
FEDAKARLIK VE FERAGAT: Fütüvvet insanı, kendi beklentilerini bir kenara bırakarak arkadaşlarının ihtiyaçlarına önem veren insandır.
CÖMERTLİK: Hayır ve iyilik çalışmalarında birbiriyle yarışan ideal insanları anlatır.
SAMİMİYET VE İÇTENLİK: Her türlü iyiliği, ikramı ve yardımı içinden gelerek, sevinerek yapmak anlamına gelir.
HAKPEREST OLMAK: Başkalarının haklarına dikkat etmek ve kul hakkı konusunda hassas olmak anlamıyla ele alınmıştır.
EŞİTLİK VE AYRIM YAPMAMAK: İnsanlar arasında ayrım yapmamak ve bütün insanları adalet karşısında eşit kabul etmek anlamını ihtiva eder.
KİN, NEFRET DUYMAMAK VE DÜŞMANLIK YAPMAMAK: Fütüvvet sahibi insan, başkalarıyla ilişkilerinde kin ve husumete yer vermez, düşmanca davranmaz.
HOŞGÖRÜ VE TEVAZU: Fütüvvetli insan, herkese saygı duyar ve her insanı temelde hoşgörür ve konuşmaya, değer vermeye layık görür.
GÜZEL SÖZLÜ, KİBAR VE NAZİK OLMAK: Fütüvvet sahibi insanlar, arkadaşlarına ve çevrelerine karşı tatlı sözlüdür ve naziktir. Davranışlarında ve sözlerinde kaba ve kırıcı değildir.
MADDİ VE MANEVİ İSRAF ETMEMEK: Fütüvvet sahibi insan, hiçbir konuda israf etmez, cömerttir ama asla savurgan değildir.
Tefsir kitaplarında Fütüvvet kavramı yukarıdaki kavramlar etrafında ele alınmıştır ancak ifade ettiğimiz gibi Fethullah Gülen Hocaefendi, Fütüvveti, rehber insanın hakikata ulaşma tahkik yolculuğunun olmazsa olmaz düsturları olarak ele almış ve yorumlamıştır. O’na göre her mümin insan, diğer insanlara iyiliği ve güzelliği yaşadığı hayatta gösterme yani örnek olma ve yaşadıklarını da anlatmakla mesuldür. Hizmet Hareketi’nin eğitimci, rehber abla ve abileri de eğitim alanında, çocukları ve gençleri eğitirken Fütüvvet ruhu çerçevesinde onları yetiştirmeyi esas almalıdır. Bu ön açıklamadan sora yazımıza Sayın Fethullah Gülen Hocaefendi’nin fütüvvet anlayışını ifade etmeye çalışmakla devam edelim.
O, ideal rehber insanları yani fütüvvet ruhuna sahip dava insanlarını, vazgeçilmez yönleriyle ele alıyor. Fütüvvet sahibi ideal insan; nefsini gemler, her gün nefis muhasebesi yapar, sürekli kendini sarsarak sorgular ve manevi bir derinlik ve iştiyakla, davasına kilitlenir. Kendisi; ideal insanın olmazsa olmaz duruşuyla, içinde bulunduğu toplumu nasıl canlı tuttuğunu şöyle anlatıyor:
“İradesiyle şahlanıp nefsanî arzularını gemleyebilen, her gün birkaç defa kendi kendini hesaba çekerek davranışlarını kontrol altına alabilen, silkinip gönül dünyasında dirilerek gerçekten varolduğunu gösterebilen ve ruhunu en ulvî hislerle coşturup fizik ötesi âlemlerde gezdiren fütüvvet ruhunun temsilcisi bu yüksek ruhlar, içinde yaşadıkları toplumun kılcallarında cereyan eden en temiz kan gibidirler. Bu hayat üsaresine sahip toplumlar bahtiyar sayılır, bunu kaybedenlerse, damarları kesilip kan kaybeden bir insan gibi yavaş yavaş hayatiyetini yitirir ve ölür giderler.”
O, Fütüvvet kavramına; toplumun dertleriyle dertlenen, insanlık davasının sancısıyla kıvranan, fütüvvet ızdırabıyla yanan-tutuşan insan yaklaşımını getirmiştir: Derin bir muhasebe ve dava sancısı fütüvvet insanının temel karakterlerinden biridir:
“Bunların dimağlarında, ızdırap dalgaları birbirini kovalamakta, ruhlarında ümit ve hüzün esintileri arka arkaya esip durmakta, saatlerin akrep ve yelkovanlarına bağlı olmayan zamanüstü yaşayışları, bu esintilere göre bölünüp parçalanmakta ve nihayet, gönül mızraplarında duyulan her türlü sevinç-keder nağmeleri de yine hep bu esintilerle çevrelerinde yankılanmaktadır.”
Kendisi bir makalesinde; “fütüvvet kavramını” kendi ifade ve üslubuyla ele almış, tefsirlerde çok göremediğimiz nev-i şahsına münhasır yorumuyla değerlendirmiştir. Mevlana Hazretleri’nin “Kim olursan ol yine gel.” yaklaşımı yerine; “Kim olursa olsun Hak ve hakikati anlatmak için gitmeliyiz.” temel fütüvvet bakış açısını ortaya koymuştur:
“Işık Çağı’ndan bu yana birçok kimse fütüvvete dair bir hayli söz söylemiştir: Kimilerine göre o, fakiri hor görmeme, ganînin ağına düşmeme.. kimilerine göre herkese karşı insaflı olup ama kimseden insaf beklememe.. kimilerine göre ömür boyu nefsinin amansız düşmanı olarak yaşama.. kimilerine göre hem bu dünyada hem de öteki âlemde; “Milletî, milletî!” veya “Ümmetî, ümmetî!” mülâhazalarıyla yakarışa geçip kendini unutma ölçüsünde arkasında gidenleri düşünme.. kimilerine göre, “Mâbud-u bi’l-hakk”a yönelmeye mâni bütün putları kırıp, her çeşit bâtıla karşı kıyam etmeme.. kimilerine göre de, nefsi adına her türlü kötülüğü sineye çekip, Allah’a ait hakların söz konusu olduğu yerde de aslanlar gibi kükreme.. kimilerine göre en küçük şahsî kusurları karşısında dahi ömür boyu inleyip durmasına karşılık, başkalarının en büyük günahlarını görmezlikten gelme; hatta başkalarına vilâyet mertebelerinde yer ararken, kendisine sıradan kulluğu bile fazla bulma.. kendinden uzaklaşana yaklaşma yolları arama; eziyet edene ikramda bulunma.. hizmette ön sıralarda, ücret almada gerilerin gerisinde kalabilme gibi vasıflardan ibarettir.”
Fütüvvet düşüncesi, Fethullah Gülen Hocaefendi’nin özel yorum ve yaklaşımıyla; Hizmet insanlarının, özellikle de Hizmet eğitimcilerinin tahkik yolculuklarının vazgeçilmez hedefi olmuştur.
Yazarımıza, “[email protected]” mail adresinden ulaşabilirsiniz.
YAZARIN TÜM YAZILARI İÇİN TIKLAYINIZ
