Hafta sonu Süreyya yayınlarıyla ilgili Gürkan beyle Hamburg’da beraber olma fırsatım oldu. Kendisi oraya gelirken matbaadan yeni çıkmış kitaplar getirmiş. Onlardan biri de; Kur’an ve İlmî Araştırmalar Merkezi tarafından hazırlanan “Rum Suresi Tefsiri” isimli eserdi. Bu çalışma, benim de içinde bulunduğum ve farklı coğrafyalardan katılan çok değerli ilim insanları tarafından yapıldı.
Ortaya konan bu eser, din ilimleri alanındaki ciddi birikimleri olan, fen ve sosyal bilimler alanında otorite sahibi kişiler tarafından oluşturuldu. Kur’an’ın her bir ayeti iki açıdan ele alınırken klasik tefsirlerdeki bilgi ve güncel yorumlar “TEFSİR”, fen ve sosyal bilimler alanındaki değerlendirmeler ise “YORUM” başlığı adı altında yazıldı. Surelerin yazımına başlamadan önce heyet olarak her bir ayetin konusu ve hangi bilim dallarında yorumlanabileceği tespit edildi. Her bir ayet kendi içinde ele alınırken, bir önceki ayetle ve gerektiğinde bir sonraki ayetle irtibatı değerlendirildi. Tefsiri yapılan ayet, Kur’an’ın farklı surelerinde yer alan benzer ayetlerle de izah edilmeye çalışıldı. Ayrıca fezlekeleri oluşturan ifadelere dikkat çekilirken ayetlerde geçen temel kavramlar izah edildi. Yorum adı verilen bilimsel açıklamalar, tefsir bölümleri ile olabildiğince uyumlu halde verilmeye çalışıldı. Ancak farklı kalemlere ait üsluplardan dolayı metin akışında noksanlık olama ihtimali olabilir. Bunlar sanırım daha sonraki baskılarda düzeltilecektir. Bir başlangıç olması itibariyle bu haliyle bile takdire şayan bir çalışma oldu diyebilirim.
Bu çalışmanın ilmî danışmanlığını ise tefsir sahasındaki yetkinliğiyle bilinen Prof. Dr. Suat Yıldırım hocamız yapıyor. Esere katkıda bulunan hocalarımızdan birkaçı şunlardır: Prof. Dr. Zafer Ayvaz, Prof. Dr. Şenol Dane, Prof. Dr. Abdullah Demir, Prof. Dr. Ayhan Tekineş, Prof. Dr. Muhiddin Akgül, Prof. Dr. Mehmet Ateş̧(Tıp), Dr. Hüseyin Kara, Neşegül Çiftçi(Psikolog), Osman Karyağdı, Nuri Balta(Fizik). Bunların dışında ismini yazamadığım çok saygın hocalarımız da var.
Erbabının hatırlayacağı üzere Kur’an’ın tefsiriyle ilgili bir heyet teşkil edilmesi meselesini merhum Elmalılı Hamdi Yazır eserine yazdığı önsözde ifade etmiştir. Üstadımız Bediüzzaman da Kur’an’ın bir heyet tarafından ele alınması gerektiğini eserlerinde beyan etmiştir. Günümüzde muhterem Fethullah Gülen Hocaefendi de şu ifadelerinde aynı şeyi söylemektedir: “Secde ayetleri, makta ve secavendler üzerinde bir heyetin çalışması gerektiğine inanıyorum. … Allah seleften razı olsun; halefe yapacak çok iş bırakmışlar. Eğer bizler bu çalışmaları yaparsak, gelecek nesiller Kur’an’ın derinliğini anlamada daha ileri seviyede iş yaparlar. Mesela; Psikolojik tefsir. Şimdiye kadar defalarca tekrar ettim; yok böyle bir çalışma. Bazı kıssalarda merhum Seyyid Kutub’un izahları var ama Kur’an’ı bu gözle bütüncül bir şekilde ele alan bir tefsir çalışması yok. Hâlbuki özellikle kıssalar uzmanları tarafından çok iyi bir şekilde tahlil edilse orada yer alan insanların seslerini, soluklarını duymak, karakterlerini anlamak hatta yüz işmizazlarını bile resmetmek mümkündür.”
Burada antrparantez, Hocaefendi’nin bu ifadelerinden daha önce yapılan çalışmaların yetersiz olduğu anlamı çıkarılmamalı. Günümüze kadar nice ulema, devasa tefsirler yazmış. Hatta birçokları kendi dönemlerini aşan eserler vermiş. Ama şu da bir gerçek ki Kur’an, çağlar üstü bir beyandır. Dolayısıyla bu beyanı yaşadığımız dönemdeki şartlarla yeniden ele almak ve yeniden yorumlamak gerekir. Zira, eskiden olduğu gibi bir kişi Arapçaya ne kadar vâkıf bulunursa bulunsun, dinî ilimlerin bir dalında ne kadar muarefesi olursa olsun bir ferdin altından kalkamayacağı kadar ağır bir iştir bu. Dolayısıyla tefsiri yapılan ayetlerin konularına bağlı olarak o konulardaki uzmanlardan oluşan bir heyet oluşturulmalı. Bu heyet, belirledikleri çalışma disiplinlerine bağlı olarak kısa, orta ve uzun vadeli planlarla müstakil çalışmalar ortaya koymalı. Daha sonra yaptıkları bu çalışmayı bir araya getirmeliler. Nitekim bu mevzuyla alakalı da Hocaefendi şöyle diyor: “Teavün düsturu harekete geçirilerek farklı disiplinlerden 4’er 5’er kişilik çalışma grupları oluşturulmalı. Bu heyetteki herkes kendi ilgi alanı itibarıyla konu üzerinde çalışmalı ve sonra bir araya getirip ortak bir metin çıkarmalılar. Çünkü bu mesele bir tek insanının üstesinden gelemeyeceği kadar geniş ve kapsamlı bir mesai gerektirir.”
İşte, bu yazıda bahsini ettiğim Kur’an ve İlmî Araştırmalar heyeti, hem Üstadımızın hem de Hocaefendi’nin dillendirdiği o tefsir çalışmasını Zoom üzerinden haftada bir gün buluşarak gerçekleştirmeye çalışıyor. Kur’an ile münasebeti adeta bir hayat felsefesi ve yaşam tarzı haline getirmeye gayret eden bu heyet, sanırım aşılmaz gibi görünen dağları karınca misali aşacaktır. Ne diyelim? Gayret bizden, Tevfik Allah’tan…
Not: Hocaefendi’nin ifadeleri için “Kur’an Üzerinde Çalışmalar” başlığıyla “https://fgulen.com/tr.” sitesine bakılabilir.
