Arap alfabesindeki her harfe atfedilen bir sayısal değer vardır. Ebced hesabında esas olan; bir kelime veya cümleyi teşkil eden harflerin toplam rakam değerinin, anlatılmak istenen hadisenin tarihine denk düşmesidir. Dolayısıyla bu yöntem, harf ve sayı bütünlüğünden doğan bir sanattır.
Ebced hesabı İslam’dan önce de Süryanîler, İbranîler ve Yahudilerce de yaygın olarak kullanılan bir ilimdir.
Tarih boyunca çeşitli amaçlar için kullanılan ebced hesabını bazı İslâm âlimleri de kullanmış ve bu konuda müstakil eserler kaleme almışlardır.
Osmanlılarda, padişahların tahta çıkmasından kazanılan fetihlere kadar, her mühim hadisenin gerçekleştiği senenin ebced hesabıyla karşılığı olacak şekilde bir mısra veya beyit söyleme ve yapılan cami ve çeşme gibi eserlerin inşa edildiği seneye ebced hesabıyla bir tarih düşürme yaygın şekilde kullanılmış ve buna ‘Tarih düşürme sanatı’ denmişti. Tarih düşüren şairlere de ‘Müverrih’ denirdi.
Bunun yanında Tarikat büyükleri de, Allah’ın (celle celâlühu) isimlerinin belli sayılarda tekrarını, ebced hesabıyla buldukları sonuçlardan çıkarmışlardır.
Kur’ân’ın zâhirine ve muhkematına ters düşmeyecek şekilde, bazı ayetlerden ebced hesabı ile çıkarılan işaretlerin kabul edilmesinde de bir mahzur yoktur.
Kaynak:Cafer Can-Yeni Ailem
