Bütüncül Yaklaşım Metodu (2) : Metodun Mahiyetine Dair

Yazar Selim Gül

Bir şahıs kötülüğe maruz kalınca, ya mukabele, ya sükût, ya af ya da iyilik etmek gibi farklı tercihlerden herhangi birisiyle karşılık verebilir.

Eğer her şeye rağmen, o kişiyi kaybetmemek veya kazanmak bir hedefse, bu sorumluluk ve irade sahibi konumun gereği olarak, en mantıklı seçeneği bulmak hayati bir konudur.

İşte yaklaşım da denen bu tarzların, en makulünü tesbit edebilmesi adına, insan zihninde potansiyel bir düşünme biçimi olarak âdeta bir yazılım kodlanmıştır. Madem ki yaklaşım bu kadar önemli, insanın, düşünce dünyasında bir yazılım metodu olan “bütüncül yaklaşımı” bilmesi ve uygulaması gerekmez mi?

Bütüncül yaklaşım; mahruti bakış, külli nazar veyahut holistik düşünce olarak da isimlendirilebilir. Arapçada mahrut; koni, mahruti ise; konik demektir. Mahruti nazar deyimi de buradan gelmektedir.

Üç boyutlu koniğin çevresinin tamamının en iyi görülebileceği konum, tepe noktasıdır. Bir dağın zirvesindeyken müşahede edilenlerle, o dağın eteklerindeyken görülenler, hiç bir olur mu?

Herhangi bir geometri veya cebir problemi çözülürken sadece sorudaki veriler değil, aynı zamanda -ifade edilmemiş olsa bile- her zaman geçerliliği ispatlanmış temel doğrular da kullanılır. Yani ilk adımda, neleri düşüneceğimiz değil, nasıl düşüneceğimiz daha önemlidir.

Terkip kabiliyetini besleyen bu, hem sistematik hem de bütüncül düşünme yöntemi, matematikte olduğu gibi günümüzde tıp, sosyoloji, ekoloji, din, fen, felsefe, psikoloji, psikoterapi bilimlerinde ve eğitim, ekonomi, endüstri alanlarında daha popülerdir.

Bir sistemin ya da o sisteme ait herhangi bir parçanın değerinin daha iyi anlaşılabilmesi için, parçaların her birinin diğerleriyle olan bağını bilmek gerekir. Bu bütüncül yaklaşım metodu ile, mekanizmanın temel unsurlarının ve parçalarının derinlemesine tahliller yapılarak tek tek bilinmesi sayesinde, bütüne olan katkıları, dolayısıyla kıymetleri daha bir aşikâr görülür.

İşte, manasız siyah lekeler zannedilen bir tablodaki noktaların, aslında, portrenin göz bebekleri veya bir çift kara elmas küpeyi ifade ettiklerini anlamak, ancak geniş bir kuş bakışına ya da büyük resmin bütününe vakıf nazarların mevcudiyetine vabestedir.

Metodun Hususiyetleri Hakkında
Bir konunun en isabetli  teşhis ve tedavilerini, problem ve çözümlerini, sıkıntı ve çarelerini bulabilmek; o meselenin olumlu/olumsuz, iyi/kötü, doğru/yanlış muhtemel bütün sonuçlarının ya da nisbetlerinin kıyaslanarak nazara alınması ile mümkündür.

Metodoloji perspektifinden analiz edilse, “analitik düşünce” yaklaşımında ağırlıklı olan tümevarım yöntemi iken, “bütüncül bakışta” ise hakim unsur tümdengelim metodudur.

Pozitif bilimlerdeki ihtisaslaşma, uzmanlaşma, branşlaşma mahruti bakışa engel değildir. Yeter ki, tıp alanında misali görüldüğü gibi, farklı dalların bir araya gelmesiyle oluşan, uzman körlüğünün handikaplarını izale eden ve görüş alış verişi denen, konsültasyon metodu uygulanabilsin. Uygulanan bu yöntem, aynı zamanda organizmanın bütüncül okunup anlamlandırılmasını kabullenmektir.

web

Yine bu tekniğin tatbikiyle, dünkü hadiselerin perde arkasını ve kozalite prensibindeki hakikat danelerini, yani sebep/sonuç münasebetlerini hesaba katarak, temel kaidelerin güncel ve zamana uygun dinamik tespitleri kolaylıkla yapılabilmektedir.

Gölgesi düzleme düşen üç boyutlu bir silindirin, iki boyutlu gölgesi üzerinden, onun ne olduğuna sadece yorumlar yapılabilir. Sonuçlar bakış açısına göre farklılık arz eder. Bunlar daire ya da dikdörtgen olabilir. Görülenler doğru olsa da, gerçek bunlardan başkadır. Hâlbuki bütüncül bir yaklaşımla, her iki gölgeyi de dikkati nazara alarak ve bilgileri birleştirerek isabetli sonuca varılabilir.

Karıştırılmaması gereken bir husus ise şudur: mahruti nazar, eşya ve hadiselere çok buutlu bakabilmektir. Yoksa o, insanlara egoist ve narsistler gibi tepeden bakmak da değildir.

Felsefi Ekollerde Metodun Yeri
Beşer ürünü felsefi ekollerin başarı grafiği, insanın bedeni/kalbi/ zihni/ruhi bütün beklentilerine cevap verebilmesi, ondaki maddi/manevi ihtiyaçlarını karşılamasıyla doğru orantılıdır.

İşte insanoğlu, gerek batıda gerekse doğuda, bu isteklerini giderme amaçlı, düşünce dünyasında yeni yollar bulmak için nice keşiflere çıkmaktadır.

Fıtri olan ekol ve sistemler, insanın dünyevi/uhrevi arzularına bütüncül bakar. Ama bazı ekollerdeki gibi, sadece bir parçanın mutluluğu hedefe konarak, onunla irtibat halindeki diğer unsurlar ihmale uğrarsa, -bunun kısmi faydaları olsa bile- zamanla eskir, başkalaşır ve bozulurlar.

Holistik ekolü savunan araştırmacılar, önce eldeki/arşivdeki ilk bilgilerin incelenmesini, sonra bulunan en son verilerle mukayese edilmesini ve nihayetinde de bunları sentezleyerek bütüncül bir perspektifle yeni, tutarlı, güncel ve güvenilir bilgilere ulaşma tekniğini kullanırlar. Bunlara göre bütün, parçaların toplamından büyüktür.

Bütüncül/holistik düşünceyi savunan felsefi ekollerden biri de meşhur Gestalt yaklaşımıdır. Bu anlayışa göre, bütün parçalardan oluşur fakat parçalar tek başına bütünü yansıtamaz. Bu yaklaşımın kurucularından biri olan Alman psikolog Kurt Koffka, “Bütün, kendisini oluşturan parçaların bir araya gelmesinden farklı bir şeydir.” [1] fikrini benimser.

Bu yöntemi kullanan psikoterapistler, bireyin geçmişteki boşluklarını ve gelecekteki endişelerini birlikte mülahazaya alarak, şimdiki yaşanan sıkıntılarına çözüm bulunabileceğini salıklar.

Ayrıca Dördüncü Yol Sistemi’nin kurucusu Georgi İvanoviç Gürciyev, insanı kemale ulaştıran yolları keşfetmek amacıyla seyahate çıkanlardan biridir.

Farklı inanç gruplarını ziyaret eder ve inceler. İlk önce insanın fiziksel tepkilerinin odağı, bedeninin kontrolünü öğrenir. Bunun yetmediğini görünce ikinci olarak duygusal davranışlarının merkezi, vicdan mekanizmasını tanır. Fakat ruhundaki boşluğu doldurmak için, düşüncelerin kaynağı, zihnin fonksiyonlarını kavrama amaçlı üçüncü turunu gerçekleştirir.

En sonunda, insana ‘bütüncül yaklaşmak’ gerektiğini idrak ederek, ezoterik bilgilerle harmanladığı ve Dördüncü Yol adını verdiği bu yeni ekolünü Avrupa’ya taşır.

Davranışı/duyguyu/düşünceyi veyahut bedeni/vicdani/zihni bir bütünün parçaları şeklinde tanımlar. Karakterleri analiz eden “Dokuz Tip Mizacı” yani Enneagram modelini talebeleriyle paylaşır.

(Devam edecek…)

[1]  https://tr.wikipedia.org/wiki/Gestalt_psikoloji

YAZARIN TÜM YAZILARI İÇİN TIKLAYIN

web

Diğer Yazılar

Hizmet'e Dair Ne Varsa...

Sitemizde, tercihlerinizi ve tekrar ziyaretlerinizi hatırlayarak size en uygun deneyimi sunmak ve sitemizin trafiği analiz etmek için çerezleri ve benzeri teknolojileri kullanıyoruz. Tamam'a veya sitemizde bulunan herhangi bir içeriğe tıklayarak bu ve benzer çerezlerin/teknolojilerin kullanımını kabul etmiş olursunuz. Tamam Gizlilik Bildirimi

Privacy & Cookies Policy