Yapay akl-ı selim…
Bu ifadeyi Emine Eser Hocadan duymuştum ilk. Yapay Zeka Etiği Divanı’nın tanıtım videosundaydı yanlış hatırlamıyorsam. Bazı tamlamalar, tamlayan ve tamlananın toplamından fazla mana taşır, adeta manayı tamamlarlar. Merhum Can Yücel, “Ben kelimelerle oynamıyorum, kelimeler benimle oynuyor!” derdi. Yorgun akıllara doping etkisi yapacak, dinleyicisinin zihin dünyasıyla oynayan bir ifade “yapay akl-ı selim” ifadesi. “Yapay zeka ne kadar insansılaşabilir? Sevebilir mi bir kere? Bilinç kazanabilir mi?” gibi yığınla dışlayıcı soruyu tek hamlede anlamsızlaştırıyor. Sevmese de olur, bilinçsiz de olur… Akl-ı selim zerk edilebilirse ona, nice insanımsılardan daha insan olur yapay akıl…
Mümkün mü peki?
Orasını bilmiyorum…
Burasını biliyorum ama: Telaffuz etmeden, hedefe koymadan, aksiyonunu başlatmadan hiç mümkün olmayacak…
Önümde Respect Graduate School’un mütevelli icra heyeti başkanı Dr. Sezai Sablak ve eşi Dr. Mukaddes Sablak’ın ortaklaşa kaleme aldıkları “Yapay Zeka ile Hizmet” başlıklı makale var. Makale, 22-23 Haziran 2024 tarihlerinde gerçekleşecek olan Yapay Zeka Etiği Divanı’nda sunulmak üzere hazırlanmış. Daha önce düzenlenen Çevre Divanı, Göç Divanı ve Demokrasi Divanı’nda daha fazla rol aldığım için bu defa Emine Eser Hoca ve ekibine yeterince destek verememiş olmanın vicdan azabını bu makalenin tashihini üzerime alarak yatıştırmaya çalıştım. Makalenin son kısmında, daha önce de Sezai Ağabeyden dinlediğim şu satırlar vazifeye çağırdı beni: “Matbaanın gecikmesinin İslam dünyasına nelere mal olduğunu hepimiz biliyoruz. Yapay zekadaki gecikmenin bundan çok daha büyük bir uçurum oluşturacağına inanıyoruz. Böylesi bir gecikmeye engel olmak için Hizmet gönüllülerinin önümüzdeki bir yıl içinde yapmaları gereken bazı hazırlık faaliyetlerini sıralamak istedik.”
Spoiler vermemek için orada sayılan “hazırlık faaliyetlerini” buraya taşımayacağım. Şimdilik şu kadarı yeterli: Bu yazıyı o listenin bana dayattığı vazifeyi yerine getirmek için yazıyorum.
Yapay Akıl aynı anda bir fırsatlar hazinesi ve bir sorunlar yumağı olmaya aday bir gelişme. Bu iki uç arasında nereye savrulacağını bizim iradelerimiz belirleyecek.
Hizmetimizin son on yıllık sürgünü pek çok yeni coğrafyalarda ve yepyeni alanlarda yeni sürgünlerin verilmesine vesile oldu. Şerden çıkan hayırlardan biri de yazılım sektöründe yakalanan ivme. Kainatta anlamsız hiçbir şey olduğuna inanmıyorum zaten. Ama inanan insanların, hassaten de hayatlarını iman davasına adamışların başlarına gelen her şeyde ekstradan manalar aramamız gerektiğini düşünüyorum. Bu kadar insan, bu kadar kısa sürede öğretmenlikten, yurt müdürlüğünden, polis memurluğundan, avukatlıktan yazılımcılığa geçmişse, bize bu geçişi yaşatan Allah’ın daha yaşatacakları var demektir.
Bu bakışa nahif bir “durumdan vazife çıkarma” nazarıyla bakmak mümkün elbette. Ama şu kadarına kimsenin itirazı olmaz sanıyorum: Alem-i İslamın bir matbaa gecikmesi daha yaşamasına engel olabilecek bu donanımlı ekibin, yapay zekanın henüz gelişmekte olduğu bir dönemde tembellik etmek, “bu işler bizi aşar” demek gibi bir lüksü yoktur.
Kendi yapay zekamızı üretelim gibi afaki hedeflerden bahsetmiyorum. Çocuklarımızın yapay zekayla olan ilişkisini kendi prensip ve değerlerimiz çerçevesinde belirleyelim diyorum. Bir zamanlar dil bilenlerin din, din bilenlerin dil bilmediği için çok hayıflanmış biri olarak diyorum ki, bugün din bilenlerin yapay zekayı kullanmamalarıdır asıl hayıflanılacak sorunumuz…
Yapay Zeka Etiği Divanı hazırlıklarını yapan Emine Eser Hoca ve ekibinin birkaç aydır yoğun bir çalışma içinde olduğunu biliyorum. Şimdi bize düşen Divan’dan beklenen gayenin hasıl olması için bu fedakar insanlara destek olmak. Bizden istedikleri 22 ve 23 Haziran tarihlerinde Divan toplantılarına katılmak, müzakerelere fikirlerimizle katkıda bulunmak ve neticelerin maksimum sayıda Hizmet insanına ulaştırılmasını sağlamak. Bu kadarına olsun “ben varım” demenin kaldırılamayacak bir yük olmadığına inanıyorum.
* * *
Sunum yapacak kişilerin arasında veri bilimci Dr. Zeynep Orhan, hukukçular Yunus Elmas, Süreyya Sevde ve Burak Haylamaz, İslam fıkhı uzmanı Prof. Dr. Abdullah Demir ve yapay zeka uzmanı Hasan Yıldız’ın bulunduğu Yapay Zeka Etiği Divanına katılım için aşağıdaki bilgiler yeterli:
NE ZAMAN: 22 ve 23 Haziran Cumartesi-Pazar günleri 1pm-5pm EST (New York) / 19:00-23:00 CEST (Amsterdam, Berlin) saatleri arasında.
DAHA FAZLA BİLGİ İÇİN: https://blog.hizmetwiki.com/yapay-zeka-etigi-divanina-davetlisiniz/
KAYDOLMAK İÇİN: https://t.ly/B8ROg