Türkiye’de kapatılan binlerce kurumdan biri olan Kimse Yok Mu Derneği, 2016 yılında mültecilerle ilgili uluslararası bir karikatür yarışması düzenlemiş, ardından da bu eserleri çeşitli ülkelerde sergilemeyi planlamıştı. 5 yıl önce Atina’da sergilenen karikatürler, uzun bir aranın ardından İngiltere’nin Newcastle şehrinde sanatseverlerle buluştu.
Her karikatürün karşısında uzun uzun duran Balmira, sergiyi, çok güzel düşünülmüş bir organizasyon olarak yorumluyor. Kendisi Afrika’dan göç etmiş yıllar önce. Göçmenliği, dünyanın en büyük sorunlarından biri olarak değerlendiriyor. “Karikatürlerde, kendi serüvenimi gördüm.” diyor.
Sergiyi gezen ve her karikatürü uzun uzun inceleyen Ian da sergiden çok etkilendiğini ifade ediyor. Kendisi, göçmenlerin yaşadıklarına ilgi duyan ve onların sıkıntılarını anlamaya çalışan bir İngiliz. “Karikatürleri çok güçlü bulduğumu belirtmek istiyorum. Hepsi de gerçekten usta çizerlerin kaleminden çıkmış. Çok olağanüstü çizgiler gördüğümü rahatlıkla belirtebilirim. Emeği geçenleri tebrik ediyorum.” diyor.
Eleny, on yıl kadar önce Yunanistan’dan İngiltere’ye gelen ve halen burada yaşayan bir gönüllü. Sergiye ev sahipliği yapan Comfrey Project’te göçmenlerle yakından ilgileniyor. Yunanistan, dünyanın dört bir yanından gelen mültecilere ev sahipliği yaparken; Eleny de ülkesinden binlerce kilometre ötede, İngiltere’nin Newcastle şehrinde benzer bir emek sarf ediyor. “Karikatürler henüz sergilenmeden bu kadar kaliteli olacaklarını beklemiyordum açıkçası. Gördüm ki daha büyük salonlarda başka sergileri de hak ediyor.” ifadeleri ona ait.
Karikatürlerin ilginç hikâyesi
Geçtiğimiz günlerde İngiltere’nin Newcastle şehri, hem dünyadan hem de Hizmet camiasından binlerce kişinin yaşamak durumunda kaldığı göçmenlikle ilgili harika bir sergiye ev sahipliği yaptı. Bir hafta açık kalan sergiyi birçok sanatsever ziyaret etti. İsterseniz şimdi hem o serginin hem de karikatürlerin hikâyesini anlatalım sizlere.
2015’te dünyanın en iyi 100 sivil toplum kuruluşu arasına giren Kimse Yok Mu Derneği, 2016’da mültecilerle ilgili uluslararası bir karikatür yarışması düzenlemişti. Ödüllü yarışmaya birçok ülkeden 1200 eser katılmıştı. Ünlü çizer Tan Oral, Avrupa Karikatürcüler Birliği Başkanı Rudy Gheysens, dünyaca ünlü Türk karikatürist Muammer Kotbaş, Zaman Gazetesi ilistürasyon çizeri Cem Kızıltuğ ve ödüllü karikatürist İbrahim Özdabak’tan oluşan jüri, karikatürleri değerlendirmişti.
Ödül töreni İstanbul’da yapıldıktan sonra aralarından seçilen 120 eser Atina, Berlin, Köln, Brüksel ve Paris gibi şehirlerde sergilenecekti. Ödül törenine Türkiye’de izin verilmedi. Sergi, Atina’dan Avrupa yolculuğuna çıkmıştı ki 15 Temmuz 2016’daki darbe girişiminin ardından binlerce kurum gibi Kimse Yok Mu Derneği de kapatıldı. 15 Temmuz’dan sadece birkaç ay önce mültecilikle ilgili karikatür yarışması ve sergisi organize eden derneğin yönetici ve çalışanları mülteci konumuna düştü.
Karikatür sergisi 5 yıl sonra Newcastle’de
Aradan 5 yıl geçti. Sadece Atina’da sergilenebilen eserler, Mülteci Haftası dolayısıyla İngiltere’nin Newcastle şehrinde sanatseverlerle buluştu. 75 eserden oluşan sergi, göçmen insanlarla ilgili çalışmalar yapan The Comfrey Project adlı derneğin sergi salonunda bir hafta açık kaldı.
Sergi, Avrupa turuna çıkacaktı
KHK ile kapatılan Kimse Yok Mu Derneği Genel Başkan Yardımcısı Levent Eyüpoğlu, karikatürlerin hikayesini şöyle anlatıyor: “Normal şartlar altında sergiyi bir panel olarak planlamıştık. Ödül törenini İstanbul’da yaptıktan sonra Atina, Berlin, Köln, Brüksel ve Paris’te seçilmiş 120 karikatürü sergilemeyi planlıyorduk. Bu şehirleri de bilinçli seçtik. Çünkü bir mülteci evinden çıkmak zorunda kalınca önce Türkiye’ye geliyor ve buradan Avrupa’ya geçmek için Yunanistan’a geçiyor. Yunanistan’da da kalmak istemiyor ve Avrupa’nın büyük şehirlerine dağılıyorlar.”
Kendisi de mülteci konumuna düşen ve yıllar sonra düzenlenen sergiyi sanatseverlerle birlikte gezen Eyüpoğlu, yaşananları şöyle özetliyor: “Çok güzel olacaktı ancak 15 Temmuz hadisesi baş gösterince Kimse Yok Mu kapatıldı ve çalışanları dahil Türkiye’den çok büyük bir grup göç etmek zorunda kaldı. Proje durdu. Sergiler apar topar toplandı ve herkes hayatını kurtarmaya çalıştı.”
Herkes mülteci olabilir
Kimse Yok Mu Derneği, karikatür yarışması ve sergisi için “Herkes mülteci olabilir. Bu sorunu en hızlı şekilde çözmeliyiz.” diyerek harekete geçmişti. Yarışmanın açıklama bölümünde “Mülteci olarak isimlendirdiğimiz bu insanların yaşadığı tüm zorluklar birgün herkesin sorunu olabilir. O nedenle bu sorunların bir an önce çözüme kavuşturulması zaruridir.” mesajı yer alıyordu.
Birincilik ödülü Küba’ya gitmişti.
Mülteci konulu 1200 karikatür, ödül için yarışmış ve birincilik ödülünü Kübalı karikatürist Aristides Esteban Hernandez Guerrero kazanmıştı. “Toplumla birlikte adaletin de göç etmek zorunda kalması” vurgusu karikatüre, birincilik ödülü olan 3 bin doları kazandırmıştı. Yarışmada ikincilik ödülünü ise Romanya’dan Constatin Pavel almıştı. Avrupa Birliği’ni mültecilik konusunda seyirci kalmakla suçlayıcı bir karikatür, Pavel’e 2 bin dolar kazandırmıştı. Üçüncülüğü ise İtalyan Alessandro Gatto elde etmişti. Gatto, ağzında bebek taşıyan bir leylek ile can simidi taşıyan bir meleği yan yana uçarken çizmişti.
Sergi çok beğenildi, sırada başka salonlar var
Newcastle’da faaliyet gösteren The Comfrey Project derneğinin salonunda sergilenen sergi, hem sanatseverler hem de derneğin yöneticileri tarafından çok beğenildi. The Comfrey Project, serginin sanat galerilerinde sergilenmesi için girişimlerde bulunacaklarını belirtti. Avrupa turuna çıkamayan göçmen karikatürleri, yıllar sonra İngiltere’de açılarak özgürlüğüne kavuştu. Şimdi sırada İngiltere turu var.
Haber: Necati Kola