Şeytan, ezeli düşman… Çok yaman, amansız ve imansız. Ezeli hasım.
İslamda şeytan denilince anlaşılan mana şudur: Allah’ın “Adem’e secde emrine„ karşı gelip, isyan ettiği için ilahi rahmetten kovulan ve insanların amansız düşmanı, cin taifesinin inkarcı kesiminden gizli bir varlıktır. (el-Kehf, 18/50)
Şeytan, gözle görülmeyen fakat varlığı kesin olan, azgınlık ve kötülükte çok ileri giden, kibirli, asi, insanları saptırmaya çalışan cinlere de şeytan denir. (A’raf 7/ 11-18)
Haset, öfke gibi insana mahsus olan her kötü huy ve davranış da şeytan diye adlandırılmıştır.
Şeytanın özelliklerini tanırsak onunla daha kolay mücadele edebiliriz.
Şeytanın gizli olması, gözle görülmemesi de imtihanın bir gereğidir. Aksi takdirde şeytanı gören herkes Müslüman olurdu. İmtihan sırrı bozulurdu.
İblis şeytan farkı
Kur’an-ı Kerim ayetleri bir bütün olarak incelendiğinde, İblis çok ibadet etme neticesinde melekler arasına giren cinlerden biridir. Fakat Âdem’in (as) yaratılışından sonra Allah’ın emrine karşı gelmesi ve Âdem’e (as) secde etmemesi nedeniyle ilahî huzurdan kovulmuştur.
Şeytan ise insanlardan yahut cinlerden veyahut hayvanlardan olan her isyancı ve aksi varlığa denir. İblis’e şeytan denmesinin sebebi; isyan etmesi ve Allah’ın emrine karşı çıkmasıdır.
İblis, itaatsizlik nedeniyle Allah’ın dergâhından kovulan özel bir şeytanın ismidir. Şeytan ise cin, insan ve hatta hayvanlardan olan şeytanları kapsayan asi ve baş kaldıran varlık anlamında genel bir kavramdır.
Kur’ân-ı Kerîm’de 18’i çoğul olmak üzere 88 yerde şeytan, 11 yerde iblîs kelimesi geçmektedir.
Şeytanın bazı özellikleri şunlardır:
- Şeytan ateşten yaratılmıştır.
- Gurur ve kibiri nedeniyle Yüce Allah’a isyan etmiştir.
- Cennetten kovulmuş ve Allah tarafından lanetlenmiştir.
- Kıyamete kadar yaşayacaktır.
- İnsanlara vesveselerle korku verir.
- Fakirlik korkusu verir.
- İsrafa yönlendirir.
- Yalancı ve sinsidir. Gücü sadece çağırmaya yeter.
- İnsanların şükretmelerini engellemek ister ve isyana yöneltir.
- Şeytanın Kur’an-ı Kerim’de geçen isimlerinden biri de İblis’tir.
- Hem kendi cinsinden hem de insanlar ve cinlerden yardımcıları vardır.
- İnsanları ve cinleri Allah’a isyan etmeleri için kışkırtır.
- Şeytan, insanları birbirine düşürerek, aralarında düşmanlık sokmak ister.
- Kıyamete kadar insanları Allah’a karşı isyan ettirmek için çalışacaktır.
Görüldüğü üzere Kur’an-ı Kerim ve Hadis-i şeriflerde şeytan hiç iyi bir şekilde bahsedilmemiştir. Şeytanı ve şeytanın davetine uyanları ahirette büyük bir azap beklemektedir.
Şeytana karşı alınacak tedbirler nelerdir?
Şeytandan korunma yollarını bilmek ayrı, yapılan tavsiyelere uymak da ayrıdır. Tavsiyeler uygulanmazsa şeytana yenik düşeriz. Elimizdeki ilaç ne kadar güçlü olursa olsun, o ilacı kullanmayınca faydası olmaz.
Şeytanı bize tanıtan Allah, ne gibi dualarla ondan korunacağımızı da bize öğretir:
- Şeytan bazen sağdan yaklaşır. İnsanı iyilik yapmaktan alıkoymaya çalışır. Mesela bir insan sadaka vermeye niyetlendiğinde onu engellemeye çalışır, “aslında şu kadar kendi ihtiyaçların varken niye veriyorsun ki” der. İnsanın hayrını istiyormuş gibi yapıp, onun hayrına engel olur. Yine aynı şekilde, büyük hizmetler yapabilecek bir insanı kendi halinde bir hayata ikna eder, başkalarının ondan istifadesine engel olur.
- Şeytanın en önemli silahlarından birisi de insana kusurunu itiraf ettirmemektir. Kusurunu itiraf eden, istiğfar eder, o kusur kusur olmaktan çıkar. Fakat kendini kusurlu ve günahkar görmeyen kişi istiğfar etmez.
- Şeytanın aldatmalarına karşılık sürekli Allah’a tövbe ve istiğfar etmeliyiz.
- Şeytanın ve adamlarının bulunabileceği mekanlardan uzak durmalıyız.
- Kalbe vesvese geldiğinde, kötü düşünceler beynimizi sardığında, eûzu-besmele çekmeliyiz.
- Abdestli bulunmaya, namazlarımıza devam edip imanımızı kuvvetli tutmaya çalışalım.
- Şeytanın en çok etki ettiği kıskançlık, öfke, kin gibi duygularımızı kontrol altına almaya veya yönlerini değiştirmeye çalışalım.
- Cemaat içinde bulunup, yalnız kalmayalım. Peygamber Efendimiz bu konuda bize şunu bildirir: “Dikkat edin! Cemaat halinde olun. Ayrılıktan sakının. Zira şeytan, tek kalanla birlikte olur. İki kişiden ise uzak durur.” (Tirmizi, Fiten, 7)
- İnsan tek başına kaldığında şeytan bu fırsatı değerlendirir. Mesela, evde tek başına kalan genç, arkadaşlarıyla birlikte iken bakamadığı müstehcen yayınlara kolaylıkla ulaşabilir veya aslında girmemesi gereken yerlere internetten girebilir. Demek ki, yalnız kalmak insanı şeytanın saldırılarına açık hale getiriyor. Cemaat halinde olunca insanlar birbirlerini korumada yardımcı oluyorlar.
Âmene’r-rasûlü, Ayete‘l kürsî, İhlâs, Felak ve Nâs surelerini okuyarak, haram olan dinletilerden uzak kalarak şeytanı uzaklaştırırız.
- Midemize girenlere dikkat
Haram ile beslenen, haramî yani terörist olur denilmiştir. Haram yiyen kişilere şeytanın musallat olup, ibadetlerden uzaklaştırıp saptırması daha kolay olur.
- İstiaze, Allah’a sığınma
Şeytana lanet etmek yerine istiazede bulunmak gerekir.
Fâtır suresi altıncı ayete göre, şeytan insanın apaçık düşmanıdır. Rahmân ve Rahîm Allah ise insanın yaratıcısı, rızık vericisi, efendisi ve bütün işlerini düzenleyenidir. Kişinin, düşmanından dostuna sığınması yaratılışının ve aklın gereğidir.
Sığınma, istiaze, “Euzü billahi mine’ş-şeytani’r-racîm”, yani; “Kovulmuş olan şeytanın şerrinden Allah’a sığınırım” cümlesini söylemeye verilen isimdir.
Felak Suresi, Nas suresi sabah akşam üçer defa okunmalıdır.
- Harama bakmamak.
Gözümüze hakim olmak şeytana yem olmamak için önemli bir korunma sebebidir.
- Cenab-ı Hak, Resul’üne şu duayı ders vermiştir. Hz. Peygamber (asm)’in duası:
“Rabbi eûzü bike min hemezâti’ş- şeyâtıyni ve eûzü bike rabbî en yahdurun.” (Mü’minûn, 97-98)
Meali: “Ya Rabbi! Şeytanların vesveselerinden, onların yanıma sokulmalarından Sana sığınırım.”
- Namahrem olanlarla baş başa kalmamak
İslam, yabancı kadına şehvetle bakmayı yasakladığı gibi, onunla başbaşa kalmayı da yasaklamıştır. Hz. Peygamber şöyle buyurur: “Sizden kim Allah’a ve ahiret gününe inanıyorsa, yanında mahremi olmayan bir kadınla başbaşa kalmasın. Çünkü bunu yaparsa üçüncüleri şeytan olur.” (Buharî, Nikâh, 111, 112)
– Harama bakmak, hadiste “göz zinası” olarak adlandırılmıştır. Özellikle sosyal medya kullanımında dikkatli olunmalıdır.
“Kör şeytan„ deyip, şeytana sövmek doğru mu?
İşimiz rast gitmediğinde, herhangi bir aksi durumla karşılaşınca söylenen “kör şeytan” deyimi Peygamber Efendimiz (sav) tarafından uygun görülmemiştir.
Bir hadis-i şerifte, toplumumda çok sık rastladığımız bu konuya işaret edilmektedir:
Ebu’l-Müleyh, bir adamdan naklen demiştir ki: “Ben Rasûlullah (s.a.v)’in terkisinde idim. Hayvanın ayağı kaydı. Ben, “Kör şeytan/ burnu sürtülesice!” demiş bulundum. Bana: “Böyle söyleme, zira böyle söylersen o büyür, hatta ev kadar olur ve “kendi gücümle onu yere attım!” der. Fakat sen: “Bismillah!” de, zira böyle söylersen o küçülür ve sinek kadar olur.” buyurdu.
(Ebu Davud, Edeb, 85, (4982)
Şeytana lanet etmenin bir anlamı yoktur. Zaten biz ona lanet edince şeytan der ki: “Ben zaten lanetliyim.„ Fakat eûzü besmele çektiğimizde “İşte benim belimi kırdın„ der. Bu sebeple şeytana kızarak ona kötü sözler söyleyip, lanet etmek onun kötülüğüne engel olmaz. Ama eûzü besmele çekip Allah’a sığındığımızda küçülür ve kaçacak yer arar. Tıpkı, ezan okunurken kaçtığı gibi..
Muhlas yani ihlasa erdirilmiş kulların üzerinde şeytanın bir etkisinin olmayacağını Rabbimiz bildiriyor.
Rabbim bizleri ihlasa erdirilmiş, muhlas kullarından eylesin. Şeytanın ve onun taraftarlarının her türlü fitne ve fesadından korusun.
“Allahümmec’alnâ min ibâdike’l muḫlisîn el muḫlasîn”
Allah’ım bizi ihlası kazanan ve ihlasa erdirilen kullarından eyle. Amin.
Hizmetten | Hail Şimşek
