SOSYAL İLİŞKİLERDE KURAN’IN TAVSİYELERİ-3
Önceki haftalarda başkası hakkında kötü düşünmek ve başkasının gizli hallerini araştırmanın yani sui zan ve tecessüsün meydana getirdiği arızalardan bahsetmiştik. İnsan bir şekilde başkası hakkında kötü düşünmeye başladı mı artık duramaz ve onun gizli, ayıplı hallerini araştırmaya başlar. Bu araştırması sonucunda kişinin özel hayatına dair kusur ve günahlarına ulaşırsa, bu sır onun içine sığmaz ve başkasına anlatmak ister ki, bu da onu yeni bir günaha sürükler. Artık zaman gıybet zamanıdır. Kuran’ın yasaklama sırası da bu şekildedir. Sui zan, tecessüs ve gıybet. Bu hafta gıybet üzerinde duracağız.
Sosyal ilişlerimizi zedeleyen üçüncü problem:
ÜÇÜNCÜSÜ: Günahların en Münafığı GIYBET:
Gıybet, büyük günahlardan biridir. İşlemesi en kolay günahlardan biri olmakla birlikte zararı çok büyüktür. Ateşin odunu yiyip bitirdiği gibi gıybette salih amellerin sevabını alıp götürür. Allah Resulü bir keresinde ashabıyla birlikte otururken onlara:
–‘Gıybet nedir biliyor musunuz?’ diye sorduğunda ashabın,
–‘Allah ve Resulü daha iyi bilirler.’ cevabı üzerine, Allah’ın elçisi:
–‘’Gıybet, kardeşini hoşa gitmeyecek şekilde anmandır.’’ buyurdular. Sahabelerden biri:
–‘’Ey Allah’ın elçisi ya bu söylediklerimiz onda varsa? Dediğinde Allah Resulü:
–‘’Eğer onda varsa, gıybet olur. Eğer yoksa iftira olur buyurdular.’’1
İslam’da, insanın korunması gereken beş özelliğinden bahsedilir. Bunlardan birisi, Onur’un korunmasıdır. Hiç kimse bir diğerini aşağılayamaz. Kişiyi, soyu, giyimi, bedeni, dış görünüşü, yaşamı, rengi vs. gibi özellikleriyle dedikodusunu yapamaz. Bu arada şunu hatırlatmakta fayda var. Her arkadan konuşma gıybet değildir. Gıybette kötü niyet, kızmak ve hakaret vardır.
Allah Resulü ‘’Gıybetten sakının! Çünkü gıybet zinadan daha şiddetlidir. Kişi zina eder, sonra tövbe ederse, Allah onun tövbesini kabul buyurur. Ancak gıybet eden, gıybet edilen affetmedikçe, mağfiret olunmaz, bağışlanmaz.2 Buyurdular. Gıybet toplumun fertlerini birbirinden ayıran, birlik ve beraberliği bozan bir zehirdir.
Bir dönem Antalya’da çalıştıktan sonra, yine Antalya’nın denize uzak bir ilçesinde çalışmaya gitmiştim. Birkaç ay çalıştıktan sonra ilçenin belediye başkanıyla konuşurken bana, ‘’Hocam ilçemizi nasıl buldunuz.’’ diye sorduğunda bazı kişilerin çok fazla dedikodu etmesinden rahatsız olduğumu belirtmek istemiş ve yukardaki hadisi hatırlatarak, ‘’Sahilde zina vardı, evet gerçekten hoş tablolar yoktu ama beldenizdeki birtakım insanların dilleriyle çizdikleri tablo, oradakinden çok daha çirkin ve nahoş demiştim.’’ Evet öyle gıybetler var ki denize atılsa kirletecek cinsten.
Peki gıybet neden yapılır. Gıybet, genel olarak başkalarının ayıp ve kusurlarını ortaya çıkarmak, başkasıyla dalga geçmek, intikam, birilerini güldürmek ve kendisini büyük göstermek için başkasının kusurlarını ortaya saçarak aşağılamak için yapılır diyor imam Gazali.3
Allahü Teala, gıybeti yasaklarken onun ne kadar fena bir davranış olduğunu anlatmak için ‘’Sizden birisi, ölü kardeşinin etini yemek ister mi?’’ buyuruyor. Yani siz, savunmasız bir kardeşinize kendini savunma imkânı yokken, bir leşe, leş kargalarının saldırdığı gibi saldırıyorsunuz ha. Bu davranışınız ne çirkin ve ne kadar iğrenç ‘’Tiksindiniz değil mi?4’’ öyleyse yapmayın, buyuruyor. Allah Resulü de: ‘’ Müslümanın gıybetini yapmayınız, ayıbını araştırmayınız. Kim Kardeşinin ayıbını araştırırsa, Allah da onun ayıbını araştırır ve evinin içinde bile olsa ayıbını ortaya çıkararak onu rezil, rüsva eder.5’’ buyurmaktadır. Gıybet edenler, başkalarının günahını ortaya çıkararak, kişiyi yüzsüz hale getirir ve kişi günahı daha rahat işler. Başkalarına kötü örnek olur. Bunun günahı da yine gıybet edene gider.
Günahı açıktan işleyene gelince Allah Resulü: ‘’ Her kim haya örtüsünü atarsa onun gıybeti yoktur.’’ Ve yine ‘’ Facir (günahkar kimseyi) insanlar tanırken anmaktan korkacak mısınız? Buyurarak, kötülüğü açıktan işleyenlere karşı dikkatli olunmasını tavsiye etmektedir.
Hizmetten | Mithat Tayyar
