Berat yüklerden kurtuluş demektir. Şaban ayının 15. Gecesinde Müslümanların, Allah tarafından affedilerek günah yükünden kurtulacağı umulduğu için bu geceye Berat gecesi denmiştir.
Peygamber efendimiz bugünün hem gecesine hem gündüzüne önem vererek söyle buyurmuştur, “Şâbanın ortasında, gece ibadet ediniz, gündüz oruç tutunuz. Allah o gece güneşin batmasıyla dünya semasında(rahmetiyle) tecelli eder ve fecir doğana kadar, ‘Yok mu benden af isteyen onu affedeyim, yok mu benden rızık isteyen ona rızık vereyim, yok mu bir musibete uğrayan ona âfiyet vereyim, yok mu şöyle, yok mu böyle!’ der” buyurmuştur.1 Yine Allah resulü, “Allah Teâlâ -rahmetiyle- şâbanın on beşinci gecesi dünya semasında tecelli eder ve Kelb kabilesi koyunlarının kılları sayısından daha fazla kişiyi bağışlar.”2 buyurduğu rivayet edilmiştir.
Genel olarak kandil günlerine has bir ibadet olmadığı için bu gecelerin ihyasında şunlar yapılabilir: Allah resulü “Ümmetimin en faziletli ibadeti Kuran okumaktır.”3 Buyuruyor. Hatta Allah “Kim Kuran okuma meşguliyeti sebebiyle dua etmekten geri kalsa, Rabbinin sözlerini anlamaya verdiği ehemmiyet sebebiyle Allah bu kişiye dua edenlere verdiğinden çok daha fazlasını vereceğini”4 kutsi bir hadiste buyuruyor. Dolayısıyla bu gecede her zaman yaptığımızdan daha fazla olarak Kuran ve Tefsir okunabiliriz.
Bunun dışında birçok tefsir alimi Duhan suresi üçüncü ayette bulunan “Biz onu (Kuranı) mübarek bir gecede indirdik.” Ayetinde Kastedilen ‘Kuran’ın ilk defa indirilmesinin’ bu gecede yani Berat gecesinde olduğunu söylemişlerdir. Kuran ilk defa Levh-i Mahfuzdan dünya semasına indirilmiş, daha sonra Ramazan ayında bulunan Kadir Gecesinden itibaren dünya semasından Allah resulüne peyderpey indirilmeye başlamıştır.5 Bu gece mahlukatın bir sene içindeki rızıklarına, zengin veya fakir, aziz veya zelil olacaklarına, yaşayıp yaşamayacaklarına, ecellerine ve hacıların sayılarına dair Allah tarafından meleklere malumat verileceği beyan olunmaktadır.6 Dolayısıyla bu gecede bol bol dua ederek Allah’tan bolluk, bereket ve rahmet dilenilmelidir. Ayrıca Rabbimizin, yok mu benden isteyen çağrısına uyarak O’na dua dua yalvarılmalıdır.
Bu geceler, aşırı derecede meşguliyetler sebebiyle her zaman ibadet etme imkânı bulamayanlar için kaçırılmayacak fırsat günleridir. Günümüzde bazı kişiler sürekli olarak bu gecelerle alakalı hadislerin zayıflığından bahsederek insanları bu gecelerden ve ibadetlerden soğutuyorlar. Halbuki ilahiyat ilmiyle uğraşanlar bilir ki, en sağlam rivayetler, deliller, inançla alakalı meselelerde olmazsa olmaz olan gerekli delillerdir. İnanç dışında bulunan nafile amel ve ahlakla ilgili meselelerde ise zayıf hadislerle de amel edilir. Zayıf hadis, uydurma hadis demek değildir. Basit bir örnek verecek olursak: “Cennet anaların ayakları altındadır.” Hadisi zayıf bir hadistir. Bu hadisi, kandil gecesinin zayıflığını savunan birçok kişi de çeşitli konuşmalarında kullanmaktadır. Bu hadis senet veya metin açısından zayıf olsa bile hem Kuran’daki anne babayla ilgili ayetlerle hem de Peygamber efendimizin diğer sözleriyle paralel anlam taşıdığı için herkes tarafından kullanılmakta ve yadırganmamaktadır. Fakat konu kandillere gelince bazı kişiler feveran ediyorlar. Halbuki bu geceler hem ayetlerle –Duhan ve kadir sureleri gibi- hem de sahih hadislerle -Allah’ım Recep ve Şaban ayını hakkımızda mübarek kıl ve bizi Ramazan ayına ulaştır hadisi gibi- uyum içerisindedir. Bu geceleri ihya edenler çok şey kazanırlar, herhangi bir şey yapmayanlarda günah kazanmazlar. Dolayısıyla Ramazan ayına doğru yaklaşırken son durak kapısı olan ve Bediüzzaman hazretlerinin ifadesiyle ‘Bir nevi Kadir Gecesi kutsiyetinde.’7 Olan bu geceyi en güzel şekilde değerlendirmek gerekir.
Hepinize hayırlı kandiller diliyorum.
Hizmetten | Mithat Tayyar
